Unesco Kültürel Miras Listesi’nde bulunan Türk kahvesinin hikayesi ve ekipmanlarının tarihi Safranbolu’daki müzede anlatılıyor ve sergileniyor.
2019’da açılan ve Türkiye’nin ilk “Kahve Müzesi” olan bu kültür noktasında neler var, neler yok beraber bakalım.
Kahve Müzesi
Karabük ilinin UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde bulunan Safranbolu ilçesinde kurulmuş bir müze, Kahve Müzesi. Müzenin kurucuları, Safrandan kahve yapan Semih Yıldırım ve “Anadolu’nun Kayıp Kahveleri” adlı kitabın yazarları Naim Koca ile Atilla Narin.
Bu üç kahve ustası, Anadolu’nun 500 yıllık bir tarihe sahip kahve kültürünü tanıtmak ve yaşatmak için bu müzeyi açtı. Bu müze, Türkiye’nin ilk kahve müzesi olma ünvanına sahip.
Müzenin kurucuları, yıllardır elde ettikleri birikimleri ve edindikleri tecrübeleri ile kahve kültürünü ve tarihini aktarmak istediklerinde, müze yeri olarak “Korumanın Başkenti” unvanıyla bilinen Safranbolu’yu seçtiler.
Kahve, 1500’lü yılların ortasında Yemen Valisi Özdemir Paşa sayesinde İstanbul’a geldi. Ardından burada güğümler ve cezvelere yeni bir pişirme yöntemi geliştirildi ve tüm yurda yayıldı.
Bu yeni pişirme yöntemi “Türk kahvesi” olarak sınırları aşarak tüccarlar yoluyla Avrupa’ya da yayıldı. Anadolu topraklarında ise gittiği her yöreye göre özelleşip farklılaştı ve bu toprakların kimliğine işlendi.
Türk Kahvesi Müzesi Safranbolu’da da Türkiye’nin birçok yöresinde farklı şekillerde yapılıp sunulan kahveler ile birlikte 100-150 yıldır kahve yapımında kullanılan kavurma tavaları, teraziler, cezveler, fincanlar, el değirmenleri, şeker kapları, su küpleri ve tatlı kaşıkları bu müzede sergileniyor.
Böylece kahvenin yüzyıllardır süregelen geleneğine ışık tutuluyor. Çekirdekten fincana kadar kahvenin yolculuğu, her aşamasında burada sergileniyor.
Kahve Müzesi’nin kurucularından Naim Koca, yaklaşık 20 yıl boyunca kahve işi ile uğraşmış ve bu amaçla Türkiye’nin tamamını dolaşmış. Müzenin oluşumu için ise arkadaşları ile birlikte 4 yıl boyunca çalışmışlar.
Müzenin kuruluş amacını ise “Türk kahvesinin dünyada daha çok tanınmasını sağlamak” olarak belirlemişler.
Semih Yıldırım ise gıda sektöründe çalıştığı için Türkiye’nin birçok kentini gezme fırsatı bulmuş ve 10 yıl boyunca kahveye dair tüm ekipmanları toplamış.
Kahve Müzesi Ne Zaman Açıldı?
Kahveye dair Türkiye’deki tek müze olan Kahve Müzesi, 2019 yılının Mayıs ayında açıldı. Açıldıktan kısa süre sonra pandemi nedeniyle seyahat kısıtlamaları olmasına rağmen, oldukça ilgi gördü.
Kısıtlamaların kalkmasının ardından yerli ve yabancı turistler tarafından Safranbolu’daki uğrak noktalarından biri haline geldi.
Özel Müze
Açıldığı tarihten 3 yıl sonra Türkiye’nin ilk kahve müzesine, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından “Özel Müze” statüsü verildi. Genellikle kamu kurumları, vakıflar ya da tüzel kişiler tarafından çeşitli konular etrafında bir araya getirilen eserlerin yer aldığı müzelere bu unvan veriliyor.
Kahve Müzesi Nerede?
Kahve Müzesi, Türkiye’nin Karabük ilinin Safranbolu ilçesinde bulunuyor. Müze binası, ilçenin tarihi Eski Çarşı bölgesinde, 400 yıllık tarihi olan Cinci Han. Müzenin tam konumunu aşağıdaki haritada bulabilirsiniz.
Kahve Müzesi İçinde Ne Var?
Müzenin içinde yaklaşık 150 yıllık Türk kahvesi ekipmanları sergileniyor.
Dünyadaki ilk kahve kavurma makinasının bir örneği, kahve kavurma tavaları, el yapımı kahve fincanları, kahve dövmede kullanılan ahşap dibekler ve bunlar gibi birçok kahve ekipmanı burada sergileniyor.
Burada bulunan ve öne çıkan bazı eserler şöyle;
- Atatürk’ün son içtiği kahve fincanının replikası
- Yıldız Sarayı’nda II. Abdulhamit’in kullandığı fincan
- Sütçü İmam’ın cezvesi
- 12 köşeli Bektaşi fincanı
Müzede sadece kahve kültürü anlatılmıyor. Aynı zamanda 40 farklı geleneksel Türk kahvesi çeşidi yapılıp sunuluyor. Böylece ziyaretçiler yeni öğrendiği ya da merak ettiği kahvelerin tadına bakabiliyor. Bunlar arasında öne çıkanlar ise şu şekilde:
- I. Dünya Savaşı sırasında, kıtlık esnasında nohutun kahve gibi kavrularak öğütülüp demlenmesi ile elde edilen nohut kahvesi
- Osmanlı döneminde kız isteme törenleri sırasında yapılan cilveli kahve
- Safranbolu’ya özgü safranlı kahve
- Burçak kahvesi
- Zingarella Kahvesi
- Tarz-ı Hususi kahve
Safranbolu Kahve Müzesi Giriş Ücreti
Kahve Müzesine giriş ücretli fakat çok az miktarda bir ücret ödeniyor.
Özetle
Kahve Müzesi, Safranbolu’da kurulduğundan beri sadece bir müze olarak görev yapmıyor. Kahve kültürünü yaşatırken bir yandan da Türk kahvesini dünyaya tanıtıyor.
Tarihi öneme sahip kahve ekipmanlarını, alaturka kahvecilik tarihi ile ilgili eserleri sergilerken, kahvenin yüzyıllardır Türk topraklarında geçirdiği serüvenleri gözler önüne seriyor.
Mustafa Kemal Atatürk’ün kahve içtiği fincandan asırlık dibeklere, değirmenlere, cezvelere ve paşaların kullandığı fincanlara kadar özel eserler bu müzede sergileniyor.
Aynı zamanda müze içerisinde ziyaretçilerin sadece Türkiye’den değil dünyadan çeşit çeşit kahveler tatmalarına imkan verilirken kahvehane kültürü de yaşatılıyor.