Kahve, demlenmek üzere kapımıza ya da demlenmiş bir şekilde bardaklarımıza gelmeden önce birçok aşamadan geçer. Gelin, birlikte kahve kirazından ağaca ve çekirdeğe giden serüveniyle kahve nasıl yetişir, kahve nerede yetişir bakalım.
Kahve Bitkisi
Kahve bitkilerinin iki ana türü Arabica kahvesi ve Robusta kahvesidir. Bugün dünyanın en çok tüketilen kahvesi Arabica türü kahvedir.
Robusta, Arabica’dan daha acı olma eğilimindedir ve genellikle daha düşük kaliteli bir kahve olarak kabul edilir.
“Düşük kalite” damgası, öncelikle Robusta kahvelerinin büyümesinin ve hasatının daha kolay ve dolayısıyla daha ucuz olmasının bir eseridir. Yani Robusta kahvesinin Arabica kahvesinden kötü olduğu anlamına gelmez.
Bununla birlikte, Arabica kahve meyvesinin dünya kahve üretiminin %75-80’ini karşıladığını biliyor muydunuz?
Kahve Bitkisi Nasıl Yetişir? Kahve Nasıl Yetişir?
Şimdi de, kahve çekirdeği nasıl yetiştirilir adım adım bakalım.
Çimlendirme
Kahve ağaçları ilk olarak yağışlı mevsimde ekilir. Bu dönemde çukur kazmak daha kolaydır ve kökler nemli toprağa daha kolay yayılır.
Eskiden, çiftçiler yağışlı mevsimde bir çukur kazar ve çukura 20 işlenmemiş tohum yerleştirirdi. Bu tohumların yaklaşık yarısı filizlenirdi ve çiftçi, demetin en sağlıklı fidanını seçerek diğerlerini sökerdi.
Fakat günümüzde, kahve fideleri seralarda, iç mekanlarda filizlendiriliyor ve ardından tarlalara nakledilerek ekiliyor. Bu yöntemin başarı oranı daha yüksektir.
Kahve tohumları nemli çuval, samanla kaplı bir kum yatağı, gübre, çakılla kum karışımı gibi farklı ortamlarda iyi bir şekilde çimlenebilir. Filizler ortaya çıktığında fidan olarak büyüyecekleri yataklara ekilirler. Kahve fideleri 40 santime ulaştığında kahve tarlasına ekilmek için nakledilir.
Olgunlaşma
Çiftçiler ağaç türüne göre 3 ila 4 yıl boyunca yeni ağaçlardan ürün görmez. Kahve ağaçları olgunlaştıklarında yaklaşık bir ay boyunca çiçek açar. Ardından kahve kirazları oluşmaya başlar. Bu meyveler birkaç ay içerisinde olgunlaşır.
Olgunlaşma aşamasında ilk olarak yeşil olan kahve kirazları zamanla pembe, kırmızı, koyu mor ve siyah olarak renk değiştirir. Arabica kahve için bu süreç ortalama 5-6 ay sürer.
Hasat
Olgunlaşan kahve kirazları, bazı çiftliklerde elle tek tek toplanır. Çünkü tüm meyveler aynı anda olgunlaşmaz. Süreci tamamlayan meyvelerin hasat edilmesi gerekir.
Bunun yanında birçok çiftçi bu elle toplama işleminin getirdiği işçilik maliyetini karşılayamaz.
Bu durumda kahve mahsulünün %75’i olgunlaştığında tek seferde toplarlar. Bu da henüz olgunlaşmamış meyvelerin de hasat arasına girmesine, hasat kalitesinin düşmesine sebep olur.
Kahve üreten ülkelerin çoğunda, olgun ağaçlar her yıl tek bir kiraz mahsulü üretir. Kolombiya gibi bazı ülkelerde de iki farklı hasat yapılabilir.
Kahve kirazları ve çiçekleri, küçük yaprak dökmeyen ağaçlarda veya çalılarda yetişir. Evcilleştirilmemiş bir kahve ağacı 16 metreye kadar büyüyebilir.
Bununla birlikte, çoğu çiftçi, onları yıllık olarak budar ve hasat için rahat bir yükseklik oluşturur. Yıllık budama işlemi aynı zamanda ağaçların verimliliğini de artırır.
Bir kahve ağacının toplam ömrü 25 ila 30 yıl arasındadır. Budama işlemi ile bu süre içerisindeki en yüksek verim alınır.
Arabica Kahvesi
Kahve kirazları, bir kez çiçek açtıktan sonra bu çiçek dökülür ve meyve ortaya çıkmaya başlar.
Arabica kahve bitkilerinde çiçekler kendi kendine tozlaşır. Robusta bitkilerinde bu mümkün değildir. Bu kendi kendine tozlaşma evresinin hem yetiştiriciler hem de kavurucular açısından faydaları vardır.
Çiftçiler tozlaşma konusunda endişelenmek zorunda kalmazlar çünkü tüm çiçekler meyveye dönüşür. Kahve kavururken de kendi kendine tozlaşmanın ortaya çıkardığı tekdüzelik, olumlu karşılanır.
Kahve çekirdekleri tek bir DNA setinden ortaya çıktığı için, tek bir ağacın kahveleri arasında çok fazla çeşitlilik olmaz.
Kahve Çekirdeği Nasıl Yetişir?
Kahve nasıl yetişir? Kahve çekirdeği, kahve kirazının çekirdeklerine verilen isimdir. Meyve olgunlaştıkça içerisindeki çekirdekler de olgunlaşır.
Genelde bir kahve kirazının içinde birbirine dönük iki çekirdek bulunur. Çok nadir olarak bir meyvenin içinden bir büyük çekirdek çıkar. Bu çekirdekler ise PeaBerry (PB) olarak sınıflandırılır ve özel olarak ayrılarak işlenir ve satılır.
Kahve meyvesi siyah bir renk aldığında, olgunlaşmış demektir. Bu aşama, çekirdeğin de olgunlaştığı anlamına gelir. Kirazlar toplanır ve farklı işlemlerle meyve ve meyve kalıntılarından ayrılır. Ardından kurutma ve kavurma işlemleri yapılır ve piyasaya çıkmaya hazır hale gelir.
Kahve Nasıl İklimde Yetişir? Kahve Nerede Yetişir?
Kahve ağacı nerede yetişir? Dünya’da kahvenin yetiştiği bir coğrafi bölge vardır. Buna “kahve kuşağı” denir. Bu bölgedeki iklim, rakım, toprak kahvenin yetişmesi için en ideal koşulları karşılar.
Kahve en çok nerede yetişir sorusunun cevabı da kahve kuşağıdır. Dünyanın tüm kahve üretimi bu aralıkta gerçekleşir.
Kahve nerede yetişiyor öğrendik. Geçelim yetişme koşullarına. Kahve yetiştiren ülkelerin çoğunda belirgin kuru ve yağışlı mevsimler vardır. Arabica kahvesi, orman ağaçlarının oluşturduğu gölgelik bir alanda yetişir.
15-25 derece arasındaki sıcaklıklarda, yıllık 59-118 inç yağış alan, 500-2000 m rakım aralığındaki bölgelerde yaşarlar. Robusta bitkileri için bu rakım derecesi deniz seviyesine daha yakın olacak şekilde değişir.
Kahve yetiştiricileri ağaçlarını güneş ışığından korumak için dikkatli olmalıdır, çünkü kahve ağaçları uzun süre doğrudan güneş ışığına dayanacak şekilde evrimleşmemiştir.
Budanmamış, 16 metrelik bir kahve ağacı bile orman gölgesinin altında büyür. Ondan uzun bitkiler etrafındadır ve bunlar güneş ışığını filtreler, kahve ağacı yapraklarını güneşten korur, kahve ağacındaki meyvelerin doğru şekilde gelişmesine yardımcı olur.
Kahve ağaçları başka bir bitki ile korunmadığında, sadece 3 saatlik öğleden sonra güneşi bile bir bitkiyi kurutup öldürebilir. Bu duruma göre kahvenin yetişeceği ortam belirlenir.
Kahve Nasıl Ortamda Yetişir? Kahve Çekirdeği Nerede Yetişir?
Kahve ağaçlarının direkt güneş ışığına maruz kaldığında yaşayamadığını söyledik. Çiftçilerin bitkileri orman ağaçlarıyla gölgelemenin yanında yapabilecekleri birkaç faydalı şey daha vardır.
- Kahve ağaçları, güneşin sadece sabahları göründüğü ve fazla sıcak olmadığı doğuya bakan yamaçlara dikilebilir.
- Ağaçlar aksatılmadan iyi bir şekilde sulanabilir.
- Ağaç seçerken dayanıklı bir genoma sahip çeşitler tercih edilebilir.
Kahve nasıl yetişir, tüm ayrıntılarıyla açıkladık.Öneri olarak; “Kahve Kuşağı” isimli yazımızı okuyabilirsiniz.
Kahve nasıl yetişir sorusuna değinmişken, Türk kahvesi olarak farklı bir tür kahve çekirdeği olmadığını ve Türkiye’de kahve yetişmediğini de hatırlatalım. Daya fazla bilgi için “Türk Kahvesi Nerede Yetişir?” isimli yazımızı okuyabilirsiniz.