İyi bir kahve tüketicisiyseniz, kahve çekirdeği çeşitlerinin kaç tane olduğunu merak etmeniz muhtemel. Her bir çekirdeği özel kılan niteliklerle birlikte tüm çekirdek türlerini bu yazıda ele aldık.
Kahve Çekirdeği Çeşitleri Nelerdir?
Kahve çekirdeği, bir kahve bitkisinin kiraz adı verilen meyvesinin içinde bulunan bir tohum. Kahve kirazı, meyveli dış kısmı yemediğimiz için sıra dışı bir bitki. Meyveyi yemek yerine çekirdeklerini çıkarıp kavuruyoruz.
Peki kahve çekirdeği nerede yetişir? Tüm kahve çekirdekleri, dünya çapında 50 ülkede, Yengeç ve Oğlak Dönenceleri arasında bir bölgede yetişiyor.
Dünyada en bilinen 4 farklı kahve çekirdeği türü var: Arabica, Robusta, Liberica ve Excelsa. En yaygın ve popüler türler Arabica ve Robusta kahve çekirdekleri.
Arabica Kahve Çekirdeği (Coffea Arabica)
Arabica kahve çekirdeği çeşitleri, açık ara en popüler kahve çekirdeği türü. Dünyadaki kahve üretiminin %70’i bu çekirdeklerden sağlanıyor.
Bu lezzetli Arabica kahve çekirdeği çeşitleri, yüzyıllar önce Etiyopya’nın dağlık bölgelerinde ortaya çıktı ve hatta şimdiye kadar tüketilen ilk kahve çekirdekleri olduğu düşünülüyor.
Arabica çekirdeklerinin dezavantajı, yetiştirilmelerinin daha zor olması. Çünkü düzgün bir şekilde büyümesi için ekstra gölgeye, suya ve yüksek irtifaya ihtiyacı var. Bu bitkiler bitki hastalıklarına daha duyarlı ve en az 2.000 fit yükseklikte yetiştirilmeli. Bu nedenlerle daha pahalı.
Arabica kahve çekirdeği çeşitleri en kaliteli çekirdek olarak kabul ediliyor. Pürüzsüz olmaları, karmaşık lezzetleri ve belirgin bir şekilde acı olmamalarıyla tanınıyorlar. Yetiştirildikleri yere bağlı olarak birçok farklı tatma notası sunuyorlar.
Robusta Kahve Çekirdeği (Coffea Caniphora)
İkinci en popüler kahve çekirdeği türü Robusta. Bu çekirdek türü Afrika’da ortaya çıktı ve şu anda öncelikle Afrika ve Endonezya’da yetiştiriliyor. Ayrıca Vietnam’da popüler ve genellikle kahve harmanlarında kullanılıyor. Daha ucuz ve bütçe dostu bir seçim.
Robusta kahve çekirdeği çeşitleri diğer fasulye çeşitlerine göre daha iri ve yuvarlak. Bu bitkiler Arabica kahve ağaçlarından çok daha büyük. Robusta çekirdekleri, daha düşük irtifalarda büyüyebilirler ve hastalıklara direnebilirler.
Robusta kahve daha sert ve daha acı. Genellikle güçlü bir kokuya, neredeyse yanık bir tada sahip. Robusta çekirdekleri ayrıca Arabica çekirdeklerinden önemli ölçüde fazla kafein içeriyor. Son olarak, instant kahveler %100 Robusta çekirdeklerden yapılıyor.
Liberica Kahve Çekirdeği (Coffea Liberica)
Orta ve batı Afrika’ya özgü, keskin çiçek aroması ve cesur, dumanlı lezzet profili ile biliniyor Liberica kahve çekirdeği çeşitleri. Bu dayanıklı tür, kahveye gövde ve tat karmaşası eklemek için genelde harmanlanarak kullanılıyor.
1890’da kahve pası (bir tür hastalık) dünyadaki Arabica stokunun %90’ından fazlasını yok etti. Bir çözüm bulmak için çabalayan çiftçiler ve hükümet yetkilileri, Liberica çekirdeklerine döndüler.
Arabica veya Robusta’dan çok daha büyük bir bitkiden yetişen Liberica kirazlarının çoğu, şekil olarak düzensizdir. Boyutu ve genel görünümü ise Robusta’ya daha yakın. Sıcak ve nemli iklimlere karşı toleranslı. Aynı zamanda düşük irtifada da iyi bir şekilde yetişiyor.
Şu anda ağırlıklı olarak Endonezya, Malezya ve Filipinler’de üretilen çekirdek, dünya kahve arzının yaklaşık %2’sini oluşturuyor.
Malezya’daki kahve üretiminin yüzde 95’inden fazlası Liberica kahve çekirdeklerinden oluşuyor. Fakat Kuzey Amerika ve Avrupa pazarlarında yaygın olarak bulunmuyor.
Kahve meraklıları arasında Liberica kahve keskin bir fikir ayrılığına neden oluyor. Bu nadir kahve çekirdekleri aromalarını deneyenler ya gerçekten seviyor ya da nefret ediyor. Kimisi kahvenin cevizli ve odunsu tadını beğense de bazıları bu türü yanmış çöp ile kıyaslıyor.
Excelsa Kahve Çekirdeği (Coffea Excelsa)
Kahve çekirdeği çeşitlerinden dördüncüsü Excelsa. Bir zamanlar ayrı bir kahve türü olarak kabul ediliyordu. Fakat son dönemlerde uzmanlar Excelsa çekirdeklerini bir Liberica alt çeşidi olarak sınıflandırıyor.
Kahve çekirdekleri çeşitlerinden Liberica neredeyse tamamen Güneydoğu Asya’da yetişiyor. Görünümü de Liberica çekirdeğine benziyor. Orta irtifalarda 20 ila 30 metrelik büyük kahve bitkilerinde yetişiyor.
Lezzet açısından, Excelsa çekirdekleri benzersiz. Ekşi notalara ve meyveli tatlara sahipler. Bu özellikleriyle genelde koyu kavrulmuş kahvelerle birleştiriliyor. Alışılmadık bir lezzetleri olmasına rağmen aroma ve kafein açısından daha hafifler.
Excelsa çekirdekleri Arabica ve Robusta çekirdekleri kadar yaygın değil. Hatta bu çekirdekleri Asya dışında bulmak zor.
En İyi Kahve Çekirdeği Hangisi?
Kahve endüstrisinden kalite ve tat bakımından en beğenilen ve günümüzde en çok tüketilen kahve çekirdeği çeşidi Arabica kahvesi.
Zor yetişmesine, hasat ve işlenme aşamalarının da diğer kahve çekirdeği çeşitlerine göre daha meşakkatli olmasına rağmen, düşük kafein oranı ve zengin tatları, sektörde öne çıkmasını sağlıyor.
Hangi çekirdeğin daha iyi olduğuna karar vermek için “Arabica ve Robusta Çekirdekleri Arasındaki Farklar” yazımıza göz atabilirsiniz.
Yeni Kahve Çekirdeği Çeşitleri
Genellikle 3. nesil kahvecilerde gördüğümüz Kolombiya, Etiyopya, Brezilya gibi kahve çekirdeği çeşitleri aslında başlı başına bir tür değil. Çünkü yukarıda anlattığımız 4 çekirdek türünden üretiliyor.
Mesela Endonezya kahvesi aslında Arabica ve Robusta çekirdeklerinin birleşiminden üretiliyor. Üretildiği coğrafya, işlenme ve harman aşamaları farklı olduğu için bu farklı lezzetler ortaya çıkıyor.
Etiyopya – Arabica
Arabica çekirdeklerinden oluşan Etiyopya kahveleri, aslında işlenme şekillerine göre ayrılıyor. Fakat Etiyopya kahvesi özellikleri genel olarak meyvemsi bir aromaya sahip olmaları.
Bu çekirdekler toplandıktan sonra 12 saat içinde kabuğundan ayrılıyor ve yıkanıyor. Sonuç olarak çiçeğimsi, çaya benzeyen bir tat sunuyor.
Brezilya – Arabica
Etiyopya kahvesi gibi Brezilya kahvesi de Arabica kahve çekirdeklerinden elde ediliyor. Brezilya kahvesi özelliklerinden en belirgin olanı, kendiliğinden ortaya çıkan kreması.
Bu nedenle özellikle Espresso bazlı kahvelerde sıklıkla kullanılıyor. Aynı zamanda asit oranı da yüksek bir kahve. Damakta bitter çikolata ve fındık tadı bırakıyor.
Vietnam – Robusta
Robusta çekirdeklerinin anavatanı olarak Vietnam sayılabilir. Vietnam kahvesi özelliklerinden en bilineni sert içimli olması. Aynı zamanda Vietnam, en çok kahve ihraç eden ülkeler arasında.
Hindistan – Arabica/Robusta
Hindistan kahveleri, Robusta ve Arabica çekirdekleri bakımından zengin çünkü bu coğrafyada iki çekirdek türü de yetişiyor. Özellikle ülkenin güneyinde üretilen çekirdekler, yüksek asidite oranları ve yumuşak içimleri ile dikkat çekiyor.
Kolombiya – Arabica
Dengeli bir asidite oranına ve tatlı bir aromaya sahip olan Kolombiya kahvesi de Arabica çekirdeklerinden elde ediliyor. Genellikle sert kahvelerden hoşlanmayanlar tarafından bu kahve çekirdeği çeşitleri tercih ediliyor.
Uganda – Arabica/Robusta
Afrika kahvesine benzeyen Uganda kahvesi, Etiyopya kahvesi kadar tercih edilmiyor. Ülkede hem Robusta hem de Arabica kahveleri önemli derecede ihraç ediliyor.
Endonezya – Arabica/Robusta
Endonezya kahveleri, hem Arabica hem de Robusta çekirdeklerinden oluşabildiği için zengin bir aromaya sahip. Aynı zamanda birden çok sayıda alt lezzet sunabiliyor.
Endonezya çekirdeklerinin tadı bölgeye göre farklılık gösterebiliyor. Çikolatalı, topraksı, baharatlı ya da fındıksı aromalara sahip olabiliyor.
Özel Kahve Çekirdeği Çeşitleri
Geisha
Geisha, özel kahve çekirdeklerinden biri. Yetiştiği topraklardan mango ve papaya kokusu alır. Bu yabani meyve aromalarını demlendiğinde hissettirir. Yalnızca özel kahve çekirdeği satan yerlerde bulunur.
Indian Monsooned Malabar
Bu kahve çekirdeğinin özelliği, hasat edilmesinin ardından Muson rüzgarlarına bırakılması. Yumuşak içim sevenler tarafından tercih edilir ve sert olmayan bir tada sahip.
Hawai Kona
Mauno Loa Volkanı çevresinde yetişen bu kahve çekirdeği, hafif kavrulmuş bir tada sahip. Özellikle kahvesinde fındık aroması isteyenler için Hawai Kona çekirdeği üretiliyor ve eser miktarda asiditeye sahip.