En çok tüketilen kahveler arasında olan espresso ve filtre kahve farkı nedir? Onları birbirinden ayıran, birini diğerine tercih etmenize neden olan sebepler nelerdir?
Kahve artık sadece tek bir kahve anlamına gelmez. Bir kafeye gidip, kahve içmek istiyorum, dediğinizde karşınıza oldukça geniş bir menü gelir.
Fincanda görmek ve tatmak istediğiniz kahvenin yüzlerce farklı çeşidi vardır. Her birinin lezzetini etkileyen küçük dokunuşlar ve farklar vardır.
Espresso
Acil kafein ihtiyacınıza bir cevap niteliğindedir espresso. Yapması ve tüketmesi oldukça hızlıdır.
Peki, espresso kahve nedir? Espresso, yüksek sıcaklıkta, ince öğütülmüş kahve içinden akan 9 bar basınçlı su ile demlenir. 30 saniyede oldukça yoğun ve konsantre 30 ml kahve ortaya çıkar. Kahve, sert, asiditesi yüksek ve gövdelidir.
Filtre Kahve
Filtre kahve, öğütülmüş kahve üzerinden sıcak su dökülerek filtreden süzülmesi ile elde edilir. Basınç olmadan sadece yer çekimi ile demlenir.
Demleme süresi 2-4 dakika arasında değişir ve ortaya 150-300 ml arasında temiz, yumuşak içimli ve hafif gövdeli bir kahve çıkar.
Filtre Kahve Ve Espresso Farkı
Filtre kahve ve espresso, ikisi de siyahla beyaz kadar ayrı kahveler değil. Fakat ikisinin de aynı rengin tonları olduğunu söylemek zor.
Birini iyi diğerini kötü olarak sınıflandırmak doğru olmaz. Her ikisi de doğru şekilde hazırlandığında, farklı zevklere hitap eden tatlar ortaya çıkarır.
Birini diğerine tercih edebilirsiniz fakat bunun nedeni tamamen kişiseldir. Şimdi her birini özel kılan ve birbirinden farklılaştıran özelliklere tek tek bakalım.
Öğütme İnceliği
Espresso ile filtre kahve arasındaki farklardan ilki öğütme derecesidir.
Filtre kahve demlemek için kullanılacak kahve çekirdekleri, espresso kahvesine göre çok daha kalın öğütülür.
Filtre kahve demleme ekipmanına göre de bu kalınlık artıp azalabilir fakat her ne kadar ince öğütülse de espressodan daha kalın olur. Bunun nedeni aslında espressonun demlenme tekniğinde yatar.
Espresso demlerken genel prensip sıcak suyu kısa sürede ve yüksek basınçta kahvenin içinden geçirmektir. Bu nedenle ekstraksiyonun uygun seviyeye gelebilmesi için su ile temas eden kahve yüzeyinin artırılması gerekir.
Filtre kahve demlerken su, kahve ile daha uzun süre temas eder. Bu nedenle ekstraksiyonun fazla olmaması için kalın öğütülür.
Çekirdek
Espresso ve filtre kahvede farklı çekirdek türleri kullanılır.
Filtre kahve için yüksek kaliteli Arabica çekirdekleri kullanılır. Bu çekirdekler daha tatlı bir aromaya sahiptir. Espresso için farklı olarak Arabica çekirdekleri ile birlikte Robusta çekirdekleri kullanılır.
Su Miktarı
Filtre kahve genelde bir kupanın ya da büyük bir fincanın dolusu olacak şekilde demlenir. Tek seferde 250-300 ml arasında kahve elde edilir.
Çoğunlukla seyreltilmesi gerekmeyen yumuşaklıkta bir lezzete sahiptir. Espressoda ise sadece 30 ml su kullanılır ve çıkan ürün de yaklaşık bu kadardır.
Demleme Süresi
Espresso ve filtre kahve öğütme derecesi ile bağlantılı olarak iki kahve türünün de demleme süreleri değişir.
Espresso makine kullanılarak elde edildiğinden demleme süresi 25-30 sn arasında sabittir. Bu sürede sıcak su basınçla birlikte kahvenin içinden geçirilerek espresso demlenir.
Filtre kahvede bu süre kullanılan ekipmana göre değişiklik gösterir. French press demleme süresi yaklaşık 4 dakikadır. AeroPress’te bu süre çok daha azdır. Fakat her türlü, espressodan daha uzun bir demleme süresine sahiptir.
Su Sıcaklığı
Filtre kahve demlerken sıcaklık genelde 94-96 derece arasında değişiklik gösterir. Espresso aslında filtre kahveden daha sıcak suya maruz kalarak yapılır. Su sıcaklığı kaynama derecesine oldukça yakındır.
Su-Kahve Oranı
Espresso ve filtre kahvenin bariz farklarından biri kahe oranıdır. Espresso için kullanılan oran gelende 1:5’tir. Yani bir ölçü kahve için 5 ölçü su kullanılır. 30 mililitrelik bir atış için 6 gr kahve kullanılır.
Filtre kahvede bu oran genelde 1:17 olarak kabul edilir. Yani 1 birim kahve için 17 birim su kullanılır.
Basınç
Espresso kahvenin temel taşlarından biri, demleme işlemi sırasında basınçtan yararlanmaktır. Kahvenin üzerinden sıcak suyun, 30 saniye gibi kısa bir sürede geçirilebilmesi için 9 bar basınca ihtiyaç vardır.
Filtre kahve demleme yöntemlerinin %90’ı basınç kullanmadan demleme işlemi yapar. Yalnızca yer çekiminin etkisiyle kahve demlenir. Fakat AeroPress gibi düşük derecede basınç uygulanarak kullanılan yöntemler de vardır.
Demleme Yöntemi
Espresso ve filtre kahve, ikisi de otomatik ya da manuel olarak demlenebilir. Filtre kahve demlerken aşamalara şahitlik etmek kahve severlere zevk verdiği için manuel demleme işlemleri oldukça popülerdir.
Böylece demleme süreci kontrol edilebilir ve damak zevkine en uygun kahve elde edilebilir. Aynı zamanda kahve konusunda profesyonel olmayan herkes tarafından kullanılabilir.
Otomatik filtre kahve demleme makineleri de oldukça kullanışlıdır. Sadece demleme süreci ve aromalar üzerinde daha az kontrol sağlanır.
Espresso söz konusu olduğunda daha fazla uzmanlık gerekir. Kahve konusunda bilgisi olan bir çok insan manuel espresso makinelerini tercih eder.
Çünkü doğru kullanımında mükemmel sonuçlar çıkarır. Fakat bu da yüksek derecede bilgi ve beceri gerektirir. Otomatik espresso makinelerinde ise işlemler daha kolaydır.
Fakat çıkan sonuçlar sabit olur ve deneme yanılma yoluyla kahveler demlemek daha zordur.
Kavurma
Espresso kahve çekirdekleri, diğer kahvelere oranla daha koyu kavrulur. Bu kesinlikle her yerde uyulan bir kural olmasa da, filtre kahve çekirdekleri her zaman espressoya oranla daha az kavrulur.
Kafein Oranı
Espresso ve filtre kahve farklarından diğeri de kafein oranlarıdır. Espressonun yoğun tadı nedeniyle genelde daha fazla kafein içerdiği düşünülür fakat bu durum tam tersidir.
Bir porsiyon filtre kahve, bir shot espressodan daha fazla kafein içerir. Bir espresso shot, 30 ml başına yaklaşık 40-70 mg kafein içerir. Filtre kahve ise 250 ml başına 80-185 mg arasında kafein içerir.
Bunun nedeni, demleme yöntemine bağlı olarak doğal yağların, şekerin ve dolayısıyla kafeinin daha uzun sürede, yavaş yavaş ve daha fazla miktarda bardağa aktarılmasıdır.
Espressoda demleme süresi oldukça kısa olduğundan kafein, yeterince hızlı bir şekilde bardağa aktarılamaz.
Tat
Filtre kahve espresso farkından biri de tatlarıdır. Filtre kahvenin demlenme yöntemi ve çekirdek kavrulma derecesi, kahvenin karmaşık lezzetini ortaya çıkarır. Kahve temiz ve tatlıdır.
Daha uzun süren bu demleme yöntemi, kahvenin kendi yağlarının ve kokularının daha fazla ortaya çıkmasını sağlar. Espressoya oranla daha az acıdır. Asiditesi daha azdır.
Fakat espressonun asidite oranı çok fazla olabilir. Güçlü bir gövdeye sahiptir. Yine de bir tatlılık hissettirir.
Krema
Espresso ve filtre kahveyi ayıran özelliklerden biri de kahvenin üzerinde gördüğümüzde iştah açan bir ayrıntı da kremadır.
Altın sarısı krema ve köpük bardakta görüldüğünde bir mutluluk kaynağı haline gelebilir. Fakat her kahve krema üretemez.
Espresso bu konuda oldukça zengindir. Filtre kahvede ise bu oran daha düşüktür. Bunun asıl nedeni kullanılan çekirdeklerin farklı olmasıdır.
Espressoda Arabica çekirdeklerinin yanında Robusta çekirdeklerinin kullanılıyor olması krema oranını artırır. Çünkü Robusta çekirdekleri, Arabica çekirdeklerine göre daha fazla doğal krema çıkartır.
Çok Yönlülük
Espresso sadece küçük bir bardaktan tüketilmek için tasarlanmamıştır.
Aynı zamanda Americano, cappuccino, flat white, latte gibi tüm o farklı içecekler için de bir temel oluşturur. Hatta kahve literatüründe “espresso bazlı kahve çeşitleri” şeklinde bir tabir de bulunur.
Filtre kahvenin vizyonu, espressoya oranla daha dardır. Sıcak ve soğuk olarak servis edilebilir, su ile seyreltilebilir ya da süt ile tatlandırılabilir. Hatta soğuk su ile de demlenebilir (cold brew). Fakat seçenekler bir elin parmaklarını geçmez.
Ekipman
Ticari olarak bakıldığında, temel filtre kahve ekipmanlarını edinmek, tam teşkilatlı bir espresso makinesi almaktan çok daha ucuzdur.
Filtre kahve için gerekli olan şey bir pour-over ya da drip kahve demleme aracı, filtre kağıdı ve bardaktır. Aralarından seçim yapabileceğiniz Chemex, V60, French press, AeroPress gibi farklı araçlar bulunur.
Fakat bir espresso makinesi, ihtiyaca ve isteğe göre yüzlerce farklı modele sahiptir. Ev makineleri ve ticari espresso makineleri kendi içlerinde ayrı ayrı özelliklere ve çeşitlere sahiptir.
Portafiltreler, duş perdeleri, portafiltre sepetleri gibi parçaları da çeşitlenir. Tüm bunlar toplamda çok büyük maddi yatırım gerektirir.
Sıkça Sorulan Sorular
Şimdi, espresso ve filtre kahve için sıkça sorulan sorulara ve merak edilenlere bakalım.
Espresso ve Filtre Kahve Çekirdeği Aynı Mı?
Cevap hayır. Filtre kahve için Arabica çekirdekleri kullanılır. Fakat espressoda iyi bir krema sağladığı için Robusta çekirdekleri de Arabica ile birlikte karıştırılır.
Aynı zamanda espresso kahvenin çekirdekleri diğer kahvelere oranla daha koyu kavrulur.
Espresso Çekirdeği İle Filtre Kahve Yapılır Mı?
Evet, espresso çekirdekleri filtre kahve öğütme boyutunda öğütülürse filtre kahve yapılabilir.
Filtre Kahveden Espresso Olur Mu?
Espresso ve filtre kahveyi ayıran onlarca nedenden dolayı ikisi de ayrı kahvelerdir. Espresso elde etmek için kullanılan yöntemler filtre kahve elde etmek için kullanılanlardan oldukça farklıdır. Bu nedenle filtre kahveden espresso olmaz.
Filtre Kahve Mi Espresso Mu Daha Sağlıklı?
Bu sorunun kesin bir cevabı yok. Fakat filtre kahve, espressodan daha fazla kafein içerir. Kafein tüketimini sınıralayanlar için dikkat edilebilecek bir noktadır.
Filtre Kahve Espresso Makinesinde Kullanılır Mı?
Filtre kahvenin öğütme derecesi, espresso kahve öğütme derecesinden çok daha kalındır. Espresso makinesi için kahvenin çok ince öğütülmüş olması gerekir.
Dolayısıyla filtre kahve için öğütülen kahve, espresso makinesinde kullanılmaz. Espresso makinesinde filtre kahve kullanılırsa kıvamsız, su gibi bir kahveye neden olur.
Sonuç olarak;
Filtre kahve, bir kahvenin farklı nüanslarını tatmanın daha kesin bir yoludur. Demleme sürecinin kendisi de sakinleştirici ve zevk vericidir.
Espresso ise filtre kahveden çok daha farklı bir yöntemle elde edilir. Kafein alımını planlamak, hızlı ve etkili bir deneyim için iyi bir seçenektir.
Günün sonunda, espresso ve filtre kahve arasında en iyi seçimi yapmak damak tadınıza ve yaşam tarzınıza bağlıdır.