Dünyada yüzlerce farklı kahve çekirdeği çeşidi var fakat hepsi temelde 2 ana kahve çekirdeğinden oluşuyor: Arabica ve Robusta kahve çekirdekleri.
Peki Robusta ve Arabica arasındaki farklar neler? Çekirdekler arasındaki farklara geçmeden önce birkaç genel bilgi verelim.
Arabica
Arabica kahvesi, Etiyopya kökenli bir Coffea Arabica bitkisinin çekirdeklerinden elde edilir.
Uluslararası Kahve Örgütü’ne göre, dünya kahve üretiminin yüzde 60’ından fazlası Arabica üreticilerinden sağlanır. Yaygın olan iki çeşidi var: Typica ve Bourbon.
Robusta
Robusta kahve nedir? Robusta kahve çekirdeği, kökeni Afrika olan Coffea Canephora bitkisinin çekirdeklerinden yapılan kahvedir. Single origin olarak Robusta kahve çekirdeğini bulmak çok zordur çünkü yok denecek kadar az piyasaya sürülür.
Robusta çekirdek kahve Arabica’ya oranla çok az üretilir ve satılır. Bunun asıl sebebi, Robusta çekirdeklerinin yüksek kafein oranına sahip olması ve çok sert olması.
Bu sebeple çoğunlukla kahve harmanlarında (blended coffee) kullanılır. Aynı zamanda Arabica’dan daha iyi bir doğal krema ürettiği için genelde Espresso karışımlarında kullanılır.
Arabica ve Robusta Çekirdeklerinin Farkları Neler?
Şimdi de, Arabica Robusta kahve arasındaki bariz farklara beraber bakalım.
Tat
Arabica ve Robusta çekirdekleri arasındaki en belirgin fark, tatlarıdır. Çikolata ve şeker aroması yüksek olan Arabica, daha yumuşak, daha tatlı bir tada sahiptir. Kahve severler tarafından daha çok tercih edilir.
Bunun yanında yağ oranları daha yüksek olduğu için daha asidiktir. Robusta çekirdeklerinin ise daha sert ve daha acı bir tadı vardır. Aroma oranları daha azdır fakat daha kalın bir köpüğe ve kremaya sahiptir. Damak tadı olarak daha farklı bir lezzeti vardır.
Yetiştirme
Robusta çekirdekleri hastalıklara ve iklim koşullarına Arabica çekirdeklerinden daha dirençlidir. Bunun asıl nedeni içerdiği kafein oranıdır çünkü zararlı böcekler kafeinin acı tadını sevmezler.
200-800 metre gibi alçak rakımlarda yetişebilir. Aynı zamanda daha iyi verim alınır.
Tam tersi Arabica ağaçları, daha kırılgandır. Nem oranı yüksek, besleyici toprağın bulunduğu, gölge ve güneş dengesi olan serin, yüksek rakım oranına sahip (600-2.000 metre) alt tropikal iklimlerde yetişir.
Zararlı böceklere, soğuğa karşı aşırı hassastır.
Coğrafya
Arabica ve Robusta çekirdekleri aynı coğrafyada yetişebilse de, ağırlıklı olarak üretildiği bölgeler farklıdır. Robusta esas olarak doğu yarımkürede yetiştirilirken, Arabica Güney Amerika’da yetiştirilmektedir.
Dünya kahve üretiminin yaklaşık %75’i Arabica, yaklaşık %25’i ise Robusta çekirdeklerinden oluşur. Brezilya en önemli Arabica üreticisidir ve en fazla Robusta çekirdeği Vietnam’da üretilir.
Kafein
Arabica çekirdekleri Robusta çekirdeklerinden daha az kafein içerir. Paralel olarak, Robusta çekirdeklerinin Arabica çekirdekleri kadar tercih edilmemelerinin temel nedenlerinden biri de budur.
Kafein acı bir tada sahip olduğu için Robusta çekirdekleri daha acıdır ve daha az tüketilir. Arabica çekirdeklerindeki kafein oranı %1,5 iken, Robusta çekirdeklerinde bu oran %2.7’dir. Yani, Robusta çekirdekleri neredeyse 2 kat daha fazla kafein içerir.
Hatta bu özelliği nedeniyle genellikle hazır kahveler Robusta çekirdeklerinden yapılır.
Yağ ve Şeker Oranı
Robusta çekirdekleri, Arabica çekirdeklerinden %60 daha az yağ içerir. Şeker oranı ise yarısı kadardır. Bu da Robusta’nın daha az tüketilme nedenleri arasındadır.
Fiyat
Arabica ve Robusta çekirdekleri arasında fiyat farkı vardır. Robusta’nın üretim koşulları Arabica’ya göre çok daha kolay ve ucuzdur.
Bu nedenle Robusta çekirdekleri daha uygun fiyatlıdır. Arabica bitkisi belirli rakım ve nemde yetiştiği, daha fazla kaynak ve enerji gerektirdiği için daha pahalıdır.
Bitki Şekli
Arabica Robusta farkı bitki boyutunda da görülür. Robusta kahve bitkisinin yaprakları, Arabica bitkisininkinden daha büyüktür.
Çekirdek Şekli
Arabica ve Robusta çekirdeklerinin görünümleri ilk bakışta ayırt edilebilecek kadar farklıdır. Robusta çekirdekleri çok daha dairesel, Arabica ise daha ovaldir.
Genetik Yapı
Arabica ve Robusta farkı genetik açıdan da belirgindir. Robusta 22, Arabica ise 44 kromozomludur. Arabica, kendi kendine tozlaşır. Çapraz tozlaşma oranı düşüktür. Bu nedenle tür olarak genetik yapısı sabit kalır.
Robusta çekirdeklerinin ise üremek için rüzgara ve hayvanlara ihtiyacı vardır. Yani çapraz tozlaşma yapar.
Bitki Boyu
Arabica kahve ağaçları 5 metreye kadar uzayabilir. Fakat hasat için genellikle 2 metre boyunda tutulur ve budanır.
Robusta bitkileri ise Arabica’nın neredeyse 2 katı büyüklüktedir ve daha kalındır.
CGA (Klorojenik Asit) İçeriği
CGA, yani doğal olarak oluşan antioksidanlar, Robusta çekirdeklerinde daha fazladır (%7-10). Robusta Arabica farkı burada da görülür.
Bunun nedeninin, birkinin zararlı organizmaları ve hastalıkları önlemek için oluşturduğu bir savunma mekanizmasının sonucu olduğu düşünülüyor.
Sonuç olarak yüksek CGA oranı istenmeyen tatlara ve düşük kalite derecesine sebep olur. Arabica çekirdeklerinde ise bu oran daha düşüktür (%5-5.8).
Keşif Tarihi
Robusta, Arabica’dan yaklaşık 100 yıl sonra keşfedilmiştir. Yani Arabica’dan daha gençtir ve dünya pazarında daha yenidir.
Arabica vs Robusta: Hangisi Daha İyi?
Yetiştirme koşullarının, işlenme koşullarının zorluğuna, fiyat farkına rağmen Arabica çekirdekleri Robusta çekirdeklerine tercih edilir.
Fakat bu durum aslında tamamen kişinin lezzet tercihine bağlıdır. Çok daha acı, topraksı bir kahve için Robusta çekirdekleri tercih edilebilir. Tatlı ve meyveli aromalar için Arabica kullanılabilir. Kahve çekirdekleri arasındaki farklar göz önünde bulundurularak kişisel tercihler yapılabilir.