5 asırdan fazla süredir Türk kültüründe yer alan ve miras olarak yaşatılan Türk kahvesinin özelliklerini bu yazımızda derledik. Keyifli okumalar.
Türk Kahvesinin Tarihi Kısaca
Türk kültüründe çok büyük bir öneme sahip olan Türk kahvesi, aslında en eski pişirme yöntemlerinden biri. Kahve, aslında Yemen’de ortaya çıkmış olsa da, yayıldığı her toprakta farklı bir pişirme yöntemiyle o yere göre şekillenmiş ve özelleşmiştir.
Kahvenin önce Avrupa’ya, oradan da tüm dünyaya yayılması ise önce kahvenin Yemen’den Osmanlı topraklarına gelmesi ile olmuştur.
1500’lü yılların başında Osmanlı’nın Yemen valisi olan Özdemir Paşa, Yemen’de tattığı kahveyi İstanbul’a getirir. Burada bakır güğümlerde uzun uzun pişirilerek yeni bir kahve tarifi ve pişirme tekniği oluşturulur. Bu kahve, hem sarayda hem de halk arasında çok sevilir ve benimsenir.
Tüm Osmanlı topraklarına yayılan kahve, 1600’lü yıllarda tüccarlar yoluyla Avrupa’ya götürülür ve bu yeni pişirme tekniği de Türk Kahvesi olarak tanıtılır.
Tüm bu bilgilere bakarsak; aslında Türk kahvesinin ismi kahve çekirdeklerinden gelmez, pişirme ve sunun yönteminden gelir.
Aynı espresso kahvede olduğu gibi, Türk kahvesi de aslında pir kahve içeceğinin ismi değil, pişirme yönteminin ismidir. Bu yöntemle pişirilen kahve, Türk kahvesi olarak isimlendirilir.
Eğer Türk kahvesi olarak satılan hazır paket kahveleri satın alsak ve bunları French press ile demlesek, bu Türk kahvesi değil, French press kahvesi olur.
Türk kahvesi, dünyada telvesiyle birlikte ikram edilen ve içilen tek kahvedir. Aynı zamanda filtre kahvenin aksine bol köpüklü, daha kıvamlı olarak küçük fincanlarda ikram edilir. Espresso gibi sert kahvelerden biridir.
Şimdi, liste şeklinde Türk kahvesi özelliklerine bakalım.
Türk Kahvesinin Özellikleri
- Cezvede, kısık ateşte yapılan Türk kahvesi pişirme yöntemi, dünyanın en eski kahve yapma yöntemidir.
- Türk kahvesi en üstte köpük ile kıvamlı kahve ve dibinde de bir miktar telveden oluşur.
- Espresso gibi köpüklü olan yapısı, hem damakta uzun süre tat bırakmasını sağlar hem de içerken kadifemsi, yumuşak bir doku verir.
- Türk kahvesinin özelliklerinden biri de köpüğünün hemen sönmemesidir. Üzerindeki kalın köpük tabakası sayesinde birkaç dakika sıcak kalabilir.
- Türk kahvesi fincanı özellikleri de bu kahveye özgüdür. İnce, küçük ve porselen fincanlarda servis edilir. Fincanlar ince olduğu için kahve çabuk soğumaz. Böylece küçük bir porsiyon olmasına rağmen uzun bir keyif süresi sunar.
- Türk kahvesinin özelliklerinden bir diğeri de, pişirme tekniğinden dolayı kıvamı ve tadının yoğun olmasıdır. Dolayısıyla damakta unutulmaz bir lezzet bırakır.
- Tadı ve etkisi yoğun olmasına rağmen, filtre kahve gibi diğer kahve türlerine göre daha aromatik ve yumuşaktır.
- Türk kahvesi diğer kahvelerden farkı nedir? Türk kahvesinin kendine özgü kokusu, sunumu, görünümü ve tadı vardır. Bu özellikleriyle diğer kahve türlerinden ayrılır.
- Temelde Türk kahvesi bir pişirme tekniği olduğu için, her türlü kahve çekirdeği kullanılarak Türk kahvesi yapmak mümkündür. Fakat genelde tatlı, asiditesi düşük, orta ya da koyu kavrulmuş çekirdekler tercih edilir.
- Kaynatılarak içilen tek kahve türüdür.
- Güçlü kokusu sayesinde diğer kahvelerden kolaylıkla ayırt edilebilir.
- Türk kahvesinin özellikleri arasında, telveli olması da vardır. Fincanın dibinde biriken telveleri içilmez fakat son yudumda bir miktar ağza gelirse tüketilebilir.
- Türk kahvesi ile birlikte gelen bir kahve falı geleneği de vardır. Telvelerine bakarak geleceği anlatmak üzere kullanılan tek kahve türüdür. Hatta Cafedomancy (Falcılık yapmak için kahve telvesinin kullanılması) kelimesi de bu geleneğe yönelik kullanılır.
- Türk kahvesi, diğer kahvelere göre benzersizdir. Çünkü, telvesi içinde olmasına rağmen süzülmesine ya da filtrelenmesine gerek kalmaz. Çünkü tüm telvesi dibe çöker.
- Diğer kahve türleri gibi sonradan tatlandırılmaz. Çünkü köpüğünün sönmemesi için şekeri, pişirmeden önce eklenir ve şekeri ile birlikte pişirilir.
- Piştiği gibi tüketilebilen, ek hazırlık gerektirmeyen bir kahvedir.
- Türk geleneğinde genellikle yemeklerden sonra içildiği için hazımsızlığı giderir.
- Yoğun bir kahve olmasına rağmen diğer kahve türlerine oranla daha az miktarda kafein içerir. (Türk kahvesi: 60 mg, espresso: 100 mg, filtre kahve: 115-175 mg kafein içerir.)
- Diğer kahve pişirme yöntemlerine göre daha pratiktir. Pahalı ekipmanlar ve bilgi birikimi gerektirmez. Sadece bir cezve ile pişirilebilir.
- Faklı kahve türlerine göre daha sade ve basit bir pişirme yöntemi vardır.
- Türk kahvesinin özelliklerinden biri de, benimsendikten sonra kültüre yeni bir kelime ve beslenme düzeni katmasıdır.
- “Kahvaltı” kelimesi, aslında “kahve altı” kelimesinden türemiştir ve kahve içmeden önce tüketilen atıştırmalık anlamına gelir. Böylelikle Türk kültüründe büyük bir yeri olan kahvaltı öğünü ortaya çıkmıştır.
- Türk topraklarına geldikten sonra “kahvehane” kültürünü ortaya çıkarmıştır yeni bir yaşam biçimi geliştirmiştir.
- Kız isteme törenlerinin olmazsa olmazıdır.
- 2013 yılında UNESCO’nun Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi’ne girmiştir.
SSS
Türk kahvesinin özelliklerine baktığımıza göre, merak edilen birkaç soruya cevap verelim.
Türk Kahvesini Kim Buldu?
Türk kahvesi, bir pişirme tekniği ve bu tekniği ilk kimin bulduğu tam olarak bilinmiyor fakat Türkler tarafından bulunduğu kesin. Yemen’den Osmanlı topraklarına getirilen kahvenin, kavrulup, öğütülüp uzun süre kaynatılmasıyla hazırlanan kahve, Türk kahvesi olarak biliniyor.
Türk Kahvesi Çekirdeği Nereden Gelir?
Aslında, Türk kahvesi çekirdeği olarak özel yetiştirilen bir kahve çekirdeği çeşidi yok. İlk zamanlarda pahalı ve kaliteli bir çekirdek olan Yemen Mocha kahve çekirdeği kullanılırdı.
Fakat yakın zamanda daha ucuz bir çekirdek olan Rio Minas kahve çekirdeği kullanılmaya başlandı.
Türk Kahvesi Nerede Yetişir?
Türk kahvesinin özellikleri arasında aslında her türlü çekirdekten yapılabilmesi var. Çünkü, Türk kahvesi diye bir çekirdek çeşidi yok. Türk kahvesi, pişirme yöntemine verilen isim olduğundan, kaliteli her Arabica kahve çekirdeği kullanılabilir.
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi, %90 oranında Brezilya’da yetişen Rio Minas çekirdekleri kullanılır.
Türk Kahvesinin Faydaları Nelerdir?
Türk kahvesi içmek faydalı mı? Türk kahvesinin özelliklerinden en çok bilineni, bir antioksidan kaynağı olması. Aynı zamanda içeriğinde bulunan polifenol adlı maddeler, antikanserojen görev görür.
Şeker hastalığı, Alzheimer, kalp rahatsızlığı gibi hastalıkları önlemeye yardımcı olur. Metabolizmayı hızlandırdığı için kilo vermede yardımcıdır. Aynı zamanda içeriğindeki kafein, odaklanmayı sağlar ve yorgunluğu alır.
Türk kahvesinin faydaları hakkında daha fazla bilgi almak isterseniz, ilgili yazımıza göz atabilirsiniz.
Türk kahvesinin özelliklerini öğrendikten sonra Türk kahvesi hakkında bilgilerinizi tazelemek isterseniz, sizi Türk Kahvesi Kültürü Testi’ne davet ediyoruz.
Öneri Yazı: Türk Kahvesi Yapımında Hangi Çekirdek Kullanılır?